Tuesday, April 27, 2010

მარტივი და შედგენილი რიცხვები.

ნატურალურ რიცხვს ეწოდება მარტივი, თუ მას მხოლოდ ორი გამყოფი( თავისი თავი და ერთი) აქვს,ხოლო შედგენილი , თუ ორზე მეტი გამყოფი აქვს.
n ნატურალური რიცხვის ჯერადი ეწოდება ისეთ m ნატურალურ რიცხვს, რომელიც n–ზე იყოფა უნაშთოდ.
ბერძენმა მეცნიერმა ,,ერატოსთენემ'' რომელიც ცხოვრობდა 23 საუკუნის წინ, შეადგინა მარტივ რიცხვთა ცხრილი, ეგრეთ წოდებული ერატოსთენეს საცერი. იგი საშუალებას იძლევა გავაცალკავოთ ერთმანეთისგან მარტივი და შედგენილი რიცხვები.
ბერძენი მეცნიერის ერატოსთენეს მეთოდით ვიპოვოთ მარტივ რიცხვთა ცხრილი 1–იდან 1000–მდე. ამისათვის ამოვწეროთ რიცხვები 1 –დან 1000 –მდე, 1 ამოვსალოთ რად გან არც მარტივია არც შედგენილი. შემდეგ მოდის 2 ის მარტივის ჩავსვათ რგოლში. შემდეგ ამოვშალოთ ყველა ორის ჯერადი რიცხვი. . შემდეგ მოდის 3 ისიც მარტივია , ჩავსვათ რგოლში , სემდეგ ამოვშალოთ 3–ის ჯერადი ყველა რიცხვი . მერე მოდის 5 ისიც მარტივია და ასე შემდეგ ბოლოს დაგვრჩება რგოლში ჩასმოლი მარტივი რიცხვები. ამ ცხრილს ეწოდება ერატოსთენეს ცხრილი. ბერძენი სწავლული თაფლის სანთლის დაფაზე აკეთებდა ამას , ის წაშლის ნაცვლად ჩხირით ჩხვლეტდა დაფას ,აქედან ეწოდა საცერი.
მარტიცი რიცხვები ის აგურებია ,რომელთა მეშვეობითაც , გამრავლების გამოყენებით, შეიძლება ავაშენოთ ყველა დანარჩენი რიცხვი.
ორ ნატურალურ რიცხვს ეწოდება ურთიერთ მარტივი თუ მათი უდიდესი საერთო გამყოფი 1–ის ტოლია.
ნატურალური რიცხვების უდიდესი საერთო გამყოფი ეწოდება მათ საერთო გამყოფებს შორის უდიდესს.
ნატურალურ რიცხვების უმცირესი საერთო ჯერადი ეწოდება მათ საერთო ჯერადთა შორის უმცირესს.

ნაშრომი მოიძია : ბიწაძე ანამ და ხეჩუმაშვილი ბექამ.

No comments:

Post a Comment